Niet alleen de psychotherapie is de afgelopen decennia sterk veranderd, ook de oorzaak van psychische problemen is sinds 1990 radicaal verschoven, van het gezin naar de werkvloer. Dat is de mening van Paul Verhaeghe, klinisch psycholoog en hoogleraar aan de UGent. Naar aanleiding van zijn emeritaat heeft hij een boek geschreven over de evolutie in zijn vakgebied, met de veelzeggende titel: Wat brengt u hier?

Verhaeghe: ”De afgelopen 40 jaar is de wereld ingrijpend veranderd en de psychotherapie ook. De meeste psychologische problemen voor 1990 ontstonden vooral binnen het gezin. In die tijd was de maatschappij nog heel restrictief en beklemmend. Vanaf de jaren ’90 werden er in de samenleving en in onze levens andere accenten gelegd en onder meer voor vrouwen op de werkvloer was dat positief."

Onderzoek rond de eeuwwisseling wees op een duidelijke verschuiving. "Het overgrote deel van zware psychologische problemen had plots te maken met de werkvloer, zo bleek uit gesprekken met mensen die waren opgenomen in de psychiatrie", aldus Verhaeghe. "Dat betekent niet dat problemen binnen gezinnen en relaties naar de achtergrond zijn verdwenen, maar er is een duidelijke accentverschuiving", legt Verhaeghe uit.

Volgens Verhaeghe is één van de verklaringen dat het belang van onze baan enorm is toegenomen. "Vroeger was je werk iets wat je elders deed, binnen afgebakende uren, en er was maar een kleine minderheid die daarvan afweek, zoals dokters of politici. Dat is op een bepaald moment radicaal veranderd. Je job bepaalt nu voor een groot deel je identiteit: het is iets wat snel aan bod komt als je jezelf voorstelt. Onze job bepaalt deels wie we zijn. En het accent op die arbeidsmarkt ligt dan ook nog eens op concurrentie en competitie.”

Omdat veel mensen een deel van hun identiteit linken aan hun job, voelen jonggepensioneerden zich vaak wat verloren na het einde van hun loopbaan. Zelf vreest Verhaeghe het zwarte gat niet. "Ik ga zeker blijven lezen en schrijven en ik behoud mijn praktijk. Dus er zal niet veel veranderen in mijn leven, al zal ik misschien wat meer vrijheid hebben.”