Pendelen tussen strakke beheersing en creatieve vernieuwing. Veel leiders en ondernemers worstelen ermee. Hoe verbind je die twee werelden binnen je team of in de organisatie? Een succesvol bedrijf is immers zowel in control als innovatief… Oscar Reuvers is partner bij Joanknecht, een vooruitstrevend accountantskantoor in Brainportregio Eindhoven. Zijn talent ligt op het raakvlak van business, innovatie en ICT en vanuit die passie schreef hij het boek Innovatie en pendelend leiderschap. 

 

“De aanleiding om dit boek te schrijven, is mijn jarenlange ervaring met dga-ondernemers en hun succes, maar soms ook hun falen. Juist in deze dynamische tijd is er behoefte aan gedegen analyses en overpeinzingen die voorkomen dat overhaaste en ongefundeerde beslissingen met ondoordachte neveneffecten worden genomen. Ik wil dga-ondernemers en andere leiders ondersteunen bij hun besluitvorming en zo betekenis geven aan het motto van Joanknecht: samen maken we de toekomst.”

 

Oscar Reuvers heeft een militaire achtergrond. Hij deed KMA en is officier bij de luchtmacht geweest, maar wilde meer. "Ik ben verder gaan studeren richting economie en accountancy en kreeg bij mijn afstuderen de mogelijkheid om te promoveren. Omdat ik bij Joanknecht kon gaan werken, is dat er eigenlijk nooit van gekomen. Maar ik heb wel altijd een band met het onderwijs gehouden. Zo doceer ik nu het vak business en IT bij de post bachelor MKB accountantsopleiding van Fontys Hogeschool. Daardoor kwam het idee om te promoveren toch weer bovendrijven. Zo ben ik in ieder geval mijn ideeën over leiderschap en innoveren eens gaan opschrijven. Van promoveren is het niet meer gekomen, maar het heeft wel geresulteerd in dit boek.”

 

Tegenslagen
“Het grootste probleem in veel bedrijven is de ondernemer zelf”, vertelt Oscar. “Ik zie vaak dat ondernemers hun eigen succes in de weg staan. Ik werk nu 29 jaar bij Joanknecht en heb in die tijd veel bedrijven gezien. Ondernemers die grote successen vierden, maar ook organisaties die onderuit gingen. Bijna altijd heeft dat te maken met keuzes. De economie kun je niet beïnvloeden, maar je kunt er wel op een bepaalde manier mee omgaan. De coronatijd is daar een sprekend voorbeeld van. Omgaan met tegenslagen en daarop anticiperen hoort ook bij ondernemerschap. En dat is precies waar het in mijn boek om draait: niet alleen focussen op je bestaande verdienmodel, maar ook oog hebben voor de toekomst.”

 

Voor dat laatste moet je creatief zijn en innoveren. En dat is natuurlijk een spanningsveld. Oscar: “In de opstartfase hebben ondernemers het lef om dingen uit te proberen en gaan ze creatief om met wat er op hun pad komt. Vervolgens verdienen ze een goede boterham aan hun bedrijf en sluipt de voorspelbaarheid erin. Dat is het moment dat je eigenlijk het onzekere weer moet opzoeken. Want alleen daar ontstaat energie en ben je in staat om dingen te veranderen. Het is voor ondernemers dus de kunst om te pendelen tussen beheersing en creativiteit.”

 

Loslaten
Behalve om de balans tussen innoveren en continuïteit, draait het volgens Oscar ook om loslaten. “Een ondernemer begint zijn bedrijf vanuit een idee. Vaak zijn zij daarin zo detaillistisch, dat het lastig is om dingen uit handen te geven. Kijk naar Steve Jobs. Hij bemoeide zich in het begin letterlijk met alles in het bedrijf, omdat hij de enige was die in zijn hoofd had hoe het moest worden. Op een gegeven moment moet je dat loslaten omdat je niet in twee werelden tegelijk bezig kunt zijn. Dat kost veel teveel energie. Als je heel creatief bent, moet je de organisatie van het productieproces overlaten aan iemand die daar goed in is. Zodat jij je op innovatie kunt blijven richten. Ben je juist iemand die goed is in het beheersen van processen? Dan moet je het creatieve proces aan anderen overlaten…”

 

Veel ondernemers zijn actief in beide werelden. Volgens Oscar is dat tot op zekere hoogte ook te leren, maar is dat niet voor iedereen weggelegd. “Bijna iedere ondernemer opereert vanuit control of vanuit flexibiliteit. Ik hou zelf van control en heb dat creatieve deel echt moeten leren. Dat was best lastig. En daarbij is zelfbewustzijn cruciaal. Daarom zei ik al dat veel ondernemers hun eigen succes in de weg staan. Pas als je je ervan bewust bent dat je sommige dingen beter aan anderen kunt overlaten, kun je verder groeien. Ik zie eerlijk gezegd maar weinig ondernemers die daarmee bezig zijn. Het zijn vaak vakinhoudelijke mensen, commercieel gedreven, die weten wat ze willen. Maar als je een bedrijf wilt ontwikkelen, begint dat met leiderschap. En dat is niet iedereen gegeven.”

 

“Een innovatieve organisatie kiest een bepaalde richting, maar weet natuurlijk nooit wat het eindproduct wordt. In een productieorganisatie is dat wel duidelijk. Kijk bijvoorbeeld naar de voedingsindustrie. Daar moet ieder eindproduct voldoen aan specificaties en wettelijke eisen. Afwijkingen worden niet getolereerd. Maar als je innovatief wilt zijn, moet je juist wel afwijken. Alleen dan ontstaat er iets. Dat is dus tegenstrijdig en maakt dat een ondernemer goed moet kijken met welke pet hij of zij op zit. Dat besef is na de groeifase nog veel belangrijker.”

 

Eenzaam
Een ondernemer is daarin soms best eenzaam. Oscar: “Dat klopt. Daarom is het zo belangrijk om te sparren met mensen in je omgeving. Weet van jezelf waar je wel en niet goed in bent en zoek compensatie bij anderen. Samenwerken is echt één van de succesfactoren. Dat geldt voor iedere ondernemer en leider. Leg verbinding tussen drie oriëntaties: extern, intern en persoonlijk. De externe oriëntatie gaat over de strategische visie en de focus van de ondernemer. Bij intern gaat het over cijfers en geld. Een succesvol ondernemer kijkt naar zijn cijfers en is bewust bezig met geld. Het persoonlijk perspectief noem ik in mijn boek ‘ik en de anderen’. Is de ondernemer in staat naar zichzelf en de onderneming te kijken? Kan hij zich kwetsbaar opstellen? Als je op de perspectieven intern, extern en persoonlijk positief scoort, kun je duurzaam succesvol zijn. Dus, met andere woorden, succes begint bij de ondernemer zelf.”

 

En dan is er nog wet- en regelgeving; een belangrijk aspect maar soms ook een rem op innovatie. Oscar: “Het draait natuurlijk steeds meer om compliance. Als er ergens dingen fout gaan, kun je er de klok op gelijk zetten dat er nieuwe regels komen. En dat is goed, want het levert kwaliteit op. Maar soms zijn die regels of eisen zo dominant dat het onmogelijk wordt om naar de lange termijn te kijken. Bij innovatie praten we over de kwaliteit van morgen. Ik zie dat ook in onze organisatie. We zijn zo bezig met het voldoen aan de strenge wet en regelgeving van vandaag, dat we wel eens vergeten om naar de dag van morgen en overmorgen te kijken. Het is in mijn visie cruciaal om te blijven kijken naar hoe we in de toekomst gaan werken.”

 

Hoewel het boek zich vooral richt op managementcontrol in dga-omgevingen, kunnen ook leiders in de corporate wereld er hun voordeel mee doen. “Ook daar is pendelen essentieel. Het wordt er alleen wat anders vormgegeven. Maar de oriëntatie en de succesfactoren uit dit boek zijn daar zeker toepasbaar.”