Dieper en langzamer ademhalen hoort bij yoga, mindfulness en baden in ijswater. Allerlei gezondheidseffecten worden eraan toegeschreven, van een gezonde bloeddruk tot een betere nachtrust en concentratie. Maar klopt dat wel? Hoe werkt dat dan – en waarom heeft de evolutie er dan niet voor gezorgd dat wij altíjd langzaam ademen?

De medische vakliteratuur is helder: diep, langzaam ademen verhoogt de pijngrens, vermindert spanning, negatieve gevoelens, darmklachten, chronische rugpijn, stress, angst en depressie, en bevordert het immuunsysteem, psychologisch welbevinden en slaapkwaliteit.

Je kunt de ademhaling bewust aansturen, bijvoorbeeld door tijdens het spreken of door even diep te zuchten. Dat brengt meteen de hartslag en bloeddruk omlaag, wat kan helpen om jezelf te kalmeren. “Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen”, aldus Hanneke van Helvoort, longfysioloog van het Radboudumc in Nijmegen. “Het sympatische zenuwstelsel, dat het lichaam klaarmaakt voor actie, en het parasympatische zenuwstelsel, dat juist zorgt voor rust en ontspanning. In principe houden die twee elkaar in evenwicht. Zo adem je in rust zo’n twaalf tot vijftien keer per minuut.”

De ademhaling past normaal precies bij de inspanning die je levert, dat heeft de evolutie prima bekeken. Altijd langzamer ademen is dus nergens voor nodig, aldus Van Helvoort. Maar in stresssituaties adem je sneller dan nodig is doordat stresshormonen het ademcentrum in de hersenen stimuleren. Je ademt dan oppervlakkiger, vanuit de borstkas. Van Helvoort: “Je lichaam levert geen extra inspanning, maar staat wel in de actiestand. Hierdoor ontstaat een disbalans tussen wat het lichaam krijgt en nodig heeft, met als gevolg dat je je niet prettig voelt.”

Op termijn kan die disbalans gezondheidsproblemen veroorzaken. Maar het omgekeerde kan ook; je kunt gezonder worden door bewust anders te ademen. “Je moet dan meer met je middenrif ademen en minder vanuit je borstkas”, zegt Van Helvoort. "Die buikademhaling kun je het best liggend oefenen, met je hand op je buik. Dan kun je goed voelen of je hand omhoog komt als je inademt. Ik kan iedereen aanraden zich bewuster te worden van de eigen ademhaling. Alleen dat al kan je rustiger maken – en daarmee op termijn gezonder.”

Lees meer.