“Kortgeleden wees een onderzoeker mij op het thema ‘silence and violence in de boardroom’. Hoewel ik zelf nooit in de termen van geweld had gedacht in relatie tot het ongezegde in de boardroom, resoneerde het thema wel bij mij. Met ‘violence’ wordt hier ‘verbaal geweld’ bedoeld. Wanneer je verbaal geweld meemaakt, is de neiging om daarna te zwijgen (silence) voor veel mensen groot, zeker afhankelijk van je (gepercipieerde) machtspositie in de groep.

Marilieke Engbers heeft meer dan 20 jaar ervaring als adviseur in leiderschap en verandering. Ze verdedigde haar proefschrift op in 2020 met als onderwerp 'Hoe het ongezegde de strategische besluitvorming in RvC's beïnvloedt’ aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze combineert haar rol als docent over strategierealisatie en leiderschap voor de registercontrollersopleiding van de Vrije Universiteit met het spreken over het ongezegde, blinde vlekken, hubris, paradigmaconflicten en kracht en tegenkracht in relatie tot governance in haar advieswerk. Daarnaast begeleidt ze RvC's en RvB's bij zelfevaluaties, fusies, dilemma's en conflicten, en besturingsinstrumenten.

Marilieke: “Als iemand op een verbale manier wordt aangevallen, denk ik dat het aan de rest van de groep is om in te grijpen bij degene die dit geweld uitoefent. Maar daarvoor moet je het wel eerst als zodanig leren herkennen. Een eerste oefening kan zijn door naar talkshows zoals Op1, Renze Klamer of Sophie en Jeroen te kijken en te luisteren, en het ‘verbaal geweld’ dat je waarneemt te observeren of te turven en te kijken of er wordt ingegrepen en zo ja hoe door wie. Een tweede oefening is je afvragen of en wat je had gedaan als jij aan die tafel er bij had gezeten.”

Marilieke maakte ook een lijstje waarmee je kunt oefenen:

• Persoonlijke aanvallen "Je hebt hier geen ervaring mee"
• Manipulatieve technieken "Je overdrijft" of "Dat is nooit gebeurd"
• Iemand diskwalificeren of kleineren, zoals "Je klinkt echt emotioneel" of "Dat is een naïeve kijk"
• Ongewenste labels: Iemand labelen met termen die hen in een negatief daglicht stellen, zoals "Je bent gewoon een pessimist" of "Je bent te idealistisch", “Jij bent links … of rechts”
• Verklaring zonder onderbouwing: "Dat slaat nergens op"
• Machts- of statuspositie misbruiken: "Jij mag dit niet zeggen” 
• Vriendelijk klinkende opmerkingen "Maak je geen zorgen" of "Dat is niet zo belangrijk"
• Gegeneraliseerde uitspraken: "Iedereen weet dat dat niet waar is" of "Niemand denkt er zo over”
• Verandering van onderwerp
• Interrupties
• Non-verbale communicatie bewust inzetten

Lees hier meer.