Johan Cruijff zag het al voordat de wetenschap het ging meten. Hij zei ooit: “Tijdens een wedstrijd heb je gemiddeld maar drie minuten de bal. Wat doe je 87 minuten zonder bal.” Dat inzicht maakt één ding glashelder: het verschil tussen goed en wereldklasse ontstaat in wat je doet zonder bal.

Nieuw onderzoek bevestigt dit beeld en scherpt het zelfs aan. Een centrale aanvaller heeft gemiddeld slechts 49 seconden de bal aan de voet. De rest van de tijd leest hij, voelt hij, anticipeert hij. En daar, tussen de balcontacten, ontstaat het verschil tussen goed en geniaal. Neuro-wetenschappelijk gezien trainen sporters dan hun situational awareness: het vermogen om prikkels te selecteren, patronen te herkennen en beslissingen te nemen vóórdat de situatie zich ontvouwt. Een topprestatie van het brein: aandacht, geheugen en voorspelling in één.

Volgens neuro-coach Rogier Stam bepaalt dat vermogen niet alleen spelintelligentie, maar ook leiderschap, creativiteit en performance onder druk. Het is geen talent, maar een trainbare mentale vaardigheid. Belangrijk daarbij zijn aandachtscontrole (gericht waarnemen), cognitieve flexibiliteit (snel perspectief wisselen) en openheid voor ervaring (nieuwsgierig blijven naar patronen).

Rogier: “Of je nu speelt op gras, in een boardroom of op een podium, het spel is hetzelfde: ruimte, dynamiek, tegenkrachten, onvoorspelbaarheid. De bal (lees: de controle) is nooit helemaal van jou. De besten reageren niet op wat is, maar anticiperen op wat komt. Onderzoek laat zien dat dit type oefening dezelfde hersennetwerken activeert als bij elite-sporters, chirurgen en piloten. Door dit dagelijks te doen, kort, bewust en reflectief, train je je hersenen om sneller te zien, helderder te denken en kalmer te blijven onder druk. Wie dit beheerst, leest het spel vóórdat het gebeurt. Want de besten spelen altijd een paar seconden vóór de rest.”

Lees hier meer.